Smartfon stał się nieodłącznym elementem codziennego życia. Służy do pracy, nauki, rozrywki i komunikacji, ale zbyt długie korzystanie z niego ma swoją cenę – szczególnie dla oczu. Wzrok nie jest przystosowany do wielogodzinnego wpatrywania się w jasny ekran z niewielkiej odległości. W efekcie coraz więcej osób, także bardzo młodych, skarży się na suchość oczu, bóle głowy, zamglone widzenie i uczucie pieczenia. Problem ten zyskał nazwę cyfrowego zmęczenia wzroku i staje się jednym z najczęstszych skutków ubocznych życia w świecie ekranów.
Jak ekran smartfona wpływa na oczy?
Wpatrywanie się w ekran z bliskiej odległości wymaga stałej pracy mięśni odpowiedzialnych za akomodację oka, czyli ustawianie ostrości. Wielogodzinne napięcie tych mięśni prowadzi do ich przeciążenia i zaburzenia widzenia. Dodatkowo w czasie korzystania ze smartfona człowiek mruga znacznie rzadziej – średnio o ponad połowę w porównaniu do normalnych warunków. Powoduje to szybsze wysychanie filmu łzowego i podrażnienie rogówki.
Nie bez znaczenia jest też emisja tzw. światła niebieskiego, które przenika głęboko do siatkówki i w nadmiarze może uszkadzać jej komórki. Badania wskazują, że długotrwała ekspozycja na światło niebieskie przyspiesza starzenie się siatkówki i może zwiększać ryzyko wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej w starszym wieku.
Zespół suchego oka i cyfrowe zmęczenie wzroku
Wśród osób intensywnie korzystających z urządzeń mobilnych coraz częściej diagnozuje się zespół suchego oka. Objawia się on uczuciem piasku pod powiekami, kłuciem, pieczeniem i chwilowym rozmazaniem obrazu. W zaawansowanych przypadkach może prowadzić do uszkodzenia nabłonka rogówki i pogorszenia ostrości widzenia. Z kolei cyfrowe zmęczenie wzroku obejmuje szerszy zespół dolegliwości – napięcie mięśni gałki ocznej, bóle głowy, problemy z koncentracją czy nadwrażliwość na światło.
Coraz częściej problem dotyczy również dzieci i młodzieży. Młody, elastyczny układ wzrokowy szybciej reaguje na przeciążenie, co sprzyja rozwojowi krótkowzroczności. Dzieci spędzające wiele godzin dziennie z telefonem mają trudności z widzeniem dali i skarżą się na bóle oczu, zamglenie obrazu oraz światłowstręt.
Kiedy należy zgłosić się do okulisty?
Nie warto bagatelizować pierwszych objawów przeciążenia wzroku. Do okulisty należy zgłosić się, gdy pojawia się długotrwałe pieczenie lub łzawienie oczu, uczucie suchości, częste bóle głowy po pracy z telefonem, trudności w widzeniu z daleka lub z bliska, a także chwilowe zaniki ostrości. Wskazaniem do konsultacji są też zaburzenia widzenia po zmroku i częste mrużenie oczu.
Lekarz okulista może przeprowadzić szczegółowe badanie ostrości wzroku, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego i ocenę filmu łzowego, a w razie potrzeby zlecić dodatkowe testy diagnostyczne. W badaniu przedmiotowym często wykorzystuje się lampę szczelinową, która pozwala dokładnie obejrzeć powierzchnię rogówki i spojówki. W przypadku podejrzenia wad refrakcji okulista wykonuje pomiar refrakcji komputerowej lub badanie dna oka po rozszerzeniu źrenic. U osób pracujących przy ekranach często zaleca się też test Schirmera lub test przerwania filmu łzowego, które oceniają ilość i stabilność łez.
Regularne kontrole wzroku, przynajmniej raz w roku, są szczególnie ważne u osób spędzających przed ekranem kilka godzin dziennie, a także u dzieci i młodzieży, u których wady refrakcji mogą szybko postępować.
Jak chronić oczy przed skutkami używania smartfona?
Najlepszym sposobem zapobiegania chorobom oczu jest zmiana codziennych nawyków. Warto korzystać z zasady 20–20–20, polegającej na robieniu przerw co 20 minut i spojrzeniu przez 20 sekund na obiekt oddalony o co najmniej 6 metrów. Pomaga to rozluźnić mięśnie oka i zmniejsza ryzyko przeciążenia. Należy też dbać o odpowiednie oświetlenie – ekran nie może być jedynym źródłem światła w pomieszczeniu.
Pomocne jest włączenie w smartfonie filtra światła niebieskiego, dostępnego jako tryb „ochrona wzroku” lub „tryb nocny”. Wskazane jest również częstsze mruganie i stosowanie kropli nawilżających, zwłaszcza przy pracy w klimatyzowanym otoczeniu. U dzieci i nastolatków konieczne jest ograniczenie czasu spędzanego z telefonem do maksymalnie dwóch godzin dziennie oraz zapewnienie regularnego kontaktu z naturalnym światłem dziennym, które wspiera prawidłowy rozwój narządu wzroku.
Wpływ smartfonów na wzrok
Postępująca cyfryzacja sprawia, że oczy są nieustannie narażone na mikronapięcia i ekspozycję na światło ekranów. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do trwałych zmian w strukturze oka, w tym do rozwoju krótkowzroczności, astygmatyzmu i zespołu suchego oka. Współczesne badania wskazują, że wśród młodych dorosłych krótkowzroczność staje się już problemem cywilizacyjnym, a jej główną przyczyną jest długotrwałe patrzenie z bliska.
Świadome ograniczenie korzystania z urządzeń elektronicznych, regularne przerwy i profilaktyczne wizyty u okulisty to najlepszy sposób, by chronić wzrok przed negatywnym wpływem technologii. Oczy są niezwykle delikatnym narządem, a ich regeneracja jest ograniczona – dlatego warto dbać o nie każdego dnia.
Negatywny wpływ smartfona na wzrok dzieci
Dzieci powinny unikać nadmiernego korzystania ze smartfonów, ponieważ ich układ wzrokowy wciąż intensywnie się rozwija i jest wyjątkowo podatny na przeciążenia. Długotrwałe wpatrywanie się w ekran z bliskiej odległości powoduje stałe napięcie mięśni akomodacyjnych oka, co może prowadzić do rozwoju lub pogłębiania krótkowzroczności. Dodatkowo nadmierna ekspozycja na światło niebieskie zaburza rytm dobowy, obniża wydzielanie melatoniny i prowadzi do problemów ze snem, koncentracją i pamięcią.
U najmłodszych użytkowników smartfonów coraz częściej obserwuje się objawy zespołu suchego oka, nadwrażliwość na światło oraz bóle głowy wynikające z przeciążenia narządu wzroku. Dzieci, które spędzają zbyt dużo czasu przed ekranem, rzadziej przebywają na świeżym powietrzu, co ogranicza naturalne ćwiczenie akomodacji i pogarsza ogólny rozwój narządu wzroku. Dlatego lekarze okuliści zalecają, by ograniczyć korzystanie ze smartfonów u dzieci do niezbędnego minimum i zastępować je aktywnością na zewnątrz, która pozwala oczom odpocząć i rozwijać się prawidłowo.
Dlaczego należy unikać nadmiernego korzystania ze smartfona?
Nadmierne korzystanie ze smartfona wpływa negatywnie na wzrok, prowadząc do suchości oczu, zaburzeń widzenia i przyspieszonego rozwoju wad refrakcji. Wczesne objawy zmęczenia oczu często są lekceważone, a to właśnie wtedy można najskuteczniej zapobiec trwałym zmianom. Regularne badania okulistyczne, odpowiednie nawyki podczas korzystania z telefonu i dbałość o higienę cyfrową to klucz do zachowania zdrowych oczu w świecie zdominowanym przez technologię. Smartfon można używać bezpiecznie – pod warunkiem, że zachowuje się umiar i daje oczom czas na odpoczynek.
– Artykuł sponsorowany